£61,000 i'w atafaelu oddi wrth arweinydd ymgyrch potsio 20 mlynedd yn yr Afon Teifi
Bydd arweinydd ymgyrch potsio anghyfreithlon hirsefydledig ar Afon Teifi yn cael £61,791.50 wedi'i atafaelu oherwydd yr enillion ariannol a wnaeth o'i droseddau.
Mewn gwrandawiad dedfrydu yn Llys y Goron Abertawe ar 8 Gorffennaf, gorchmynnodd y Barnwr hefyd i Emlyn Rees, o Dan y Graig, Cenarth yng Ngheredigion dalu dirwy o £1,600 a chostau o £1,000. Bydd offer pysgota a rhwydo Mr Rees hefyd yn cael ei atafaelu oddi arno.
Gan nad oedd Mr Rees yn gallu talu'r swm am atafaelu, fe'i gwnaed i dalu swm nominal o £1. Os daw i mewn i arian neu asedau yn y dyfodol, bydd y ddyled sy'n weddill yn cael ei atafaelu.
Roedd Mr Rees eisoes wedi pledio'n euog i gyhuddiadau pysgota anghyfreithlon a gyflwynwyd gan Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC). Roedd CNC hefyd wedi gwneud cais o dan y Ddeddf Enillion Troseddau i atafaelu enillion ariannol llwgr.
Cadwodd Mr Rees gofnodion manwl o'i dalfeydd anghyfreithlon. Dros gyfnod o saith mlynedd, gwnaed 373 o gofnodion o ddal pysgod yn manylu ar nifer a phwysau'r pysgod a ddelir, a oedd yn cynnwys 989 brithyll y môr a 302 eog.
Amcangyfrifir fod gweithgareddau pysgota anghyfreithlon Mr Rees a'i gydweithwyr rhwng 2013 a 2020 wedi arwain at golli 686,534 o wyau eog a 2,285,164 o wyau brithyll y môr.
Cafodd yr ymchwiliad ei sbarduno ar ôl i Swyddogion Gorfodi CNC batrolio rhan o Afon Teifi ger Cenarth a chanfod bod rhwyd giliau wedi'i gosod yn anghyfreithlon yn yr afon.
Wrth fonitro'r ardal dros nos, gwelwyd rhywun yn gwisgo dillad tywyll yn codi'r rhwyd am 5am ac fe'i adnabyddwyd fel Emlyn Rees, person sy'n hysbys i'r swyddogion gorfodi ac sydd â thri euogfarn flaenorol am droseddau pysgota anghyfreithlon.
Er iddo ffoi drwy neidio i mewn i'r afon, cafodd ei arestio'n ddiweddarach, a chwiliwyd am ei gartref. Canlyniad y chwiliad oedd y sail ar gyfer gweddill yr ymchwiliad ac yn awgrymu ei gyd-ddiffynyddion.
Dywedodd Ann Weedy, Rheolwr Gweithrediadau Canolbarth Cymru yn Cyfoeth Naturiol Cymru:
"Mae effaith y gweithredu anghyfreithlon hon yn syfrdanol. Mae graddfa'r pysgod a ddelir yn ddi-os wedi arwain at golli potensial bridio sylweddol ac anghynaliadwy. Ers 2020 mae'n rhaid i'r holl brithyllod y môr mawr ac eogiaid sy'n cael eu dal yng Nghymru gael eu dychwelyd yn fyw i'r afon er mwyn helpu i ddiogelu'r stociau bregus hyn.
"Dylai'r achos hwn fod yn rhybudd i ddarpar droseddwyr y byddwn yn mynd ar drywydd pob achos lle ceir tystiolaeth o droseddu, ac os gallwn ddangos bod cynnydd ariannol sylweddol wedi'i wneud, byddwn yn ceisio atafaelu yr enillion hynny.
"Hoffwn ddiolch i'n tîm cyfreithiol am fynd ar drywydd yr enillion anghyfreithlon a wnaed o droseddau Mr Rees. Hoffwn ddiolch hefyd i'n tîm ymroddedig o swyddogion gorfodi am eu hymchwiliad manwl a ddaeth â throseddu syfrdanol i’r amlwg.
"Rydym hefyd yn ddiolchgar iawn i'n cydweithwyr yn Heddlu Dyfed Powys am eu cefnogaeth ac i aelodau o gymdeithasau pysgota lleol a roddodd ddatganiadau effaith ar ddioddefwyr a helpodd ein hachos yn fawr."
Dywedodd y Rhingyll Esther Davies, Heddlu Dyfed-Powys:
"Mae hon yn enghraifft wych o gydweithio rhwng yr heddlu a CNC. Yn 2020, arestiwyd Mr Rees gan Dîm Troseddau Gwledig Heddlu Dyfed-Powys am droseddau o dan y Ddeddf Pysgodfeydd Eogiaid a Dŵr Croyw, a arweiniodd wedyn at chwilio ei gyfeiriad ar y cyd a wnaeth adennill llawer o dystiolaeth.
"Yn dilyn hynny, gweithredodd Heddlu Dyfed-Powys a CNC saith gwarant fel rhan o'r ymchwiliad i waith pysgota anghyfreithlon ar Afon Teifi.
"Roedd y gwaith yn cynnwys 25 o swyddogion heddlu a naw swyddog gorfodi CNC, ac yn targedu saith eiddo yn ardal Aberteifi, yn gysylltiedig â phobl y credir eu bod yn ymwneud â dal a chael eogiaid a brithyllod y môr yn anghyfreithlon, ar raddfa na welwyd mo'i thebyg o'r blaen.
"Mae potsian wedi bod yn broblem wirioneddol ar Afon Teifi ers blynyddoedd lawer, ac rwy'n gobeithio bod yr ymchwiliad hwn a'r ddedfryd a roddwyd i lawr heddiw yn dangos yn gryf ein hymrwymiad i ymchwilio i droseddau bywyd gwyllt ac yn galonogol i’n cymunedau pysgota."